Cuộc sống không tránh khỏi những khoảnh khắc ta đối diện với nỗi lo âu, sự mất mát, hay cảm giác vô nghĩa. Có lúc, ta như đang đứng giữa khoảng không, không biết bấu víu vào đâu. Chính trong bối cảnh ấy, Paul Tillich – nhà thần học và triết gia hiện sinh hàng đầu thế kỷ XX đã viết Can đảm là (The Courage to Be), một tác phẩm sâu sắc giúp con người tìm lại chỗ đứng của mình giữa bão tố tinh thần.
Paul Tillich, nhà thần học và triết gia hiện sinh người Mỹ gốc Đức, mang đến một định nghĩa về lòng can đảm vượt xa những khái niệm thông thường. Qua các chương sách, tác giả dẫn dắt người đọc vào một hành trình triết học và thần học, nơi can đảm không chỉ là đối mặt với nỗi sợ hãi, mà là “sự dám là”: dám tồn tại, dám khẳng định bản thân trước những mối đe dọa của phi hữu thể, như cái chết, sự trống rỗng, hay cảm giác tội lỗi.
Tôi bị cuốn hút bởi cách Tillich phân tích ba loại lo âu căn bản của con người: lo âu về số phận và cái chết, lo âu về sự vô nghĩa, và lo âu về tội lỗi và sự kết án. Những khái niệm này, dù sâu sắc, được tác giả trình bày với sự rõ ràng, khiến tôi cảm thấy như đang trò chuyện với một người thầy đầy tâm huyết, luôn khích lệ tôi đối diện với những bất an sâu kín nhất.
Chương đầu tiên “Hữu thể và sự can đảm”: đặc biệt khiến tôi phấn khởi khi Tillich so sánh lòng can đảm với những tư tưởng triết học từ trường phái Khắc kỷ, Spinoza, đến Nietzsche. Tác giả không chỉ phân tích mà còn làm sống động những ý tưởng ấy, giúp tôi nhận ra rằng can đảm là một hành động tự khẳng định, là sự chấp nhận bản thân ngay cả khi đứng trước những giới hạn của kiếp người. Đây không phải là sự can đảm của những anh hùng chiến trận, mà là một sức mạnh nội tâm, rực rỡ và bền bỉ, giúp mỗi người vượt qua những cơn bão của tâm hồn. Điều làm tôi thích thú là cách Tillich kết nối lòng can đảm với cuộc sống hiện đại. Tác giả không chỉ nói về lý thuyết, mà còn chỉ ra cách con người ngày nay đối mặt với những lo âu thời đại, như sự mất ý nghĩa trong một thế giới tục hóa hay áp lực của chủ nghĩa cá nhân.
Trong chương “Sự can đảm và sự tham dự”: Tillich khám phá cách con người tìm kiếm sự khẳng định bản thân qua việc hòa mình vào cộng đồng, nhưng đồng thời cũng cần “sự can đảm là chính mình” để không bị cuốn vào chủ nghĩa tuân thủ. Những suy tư này như một luồng gió mới, khuyến khích tôi sống thật với bản thân, đồng thời vẫn mở lòng với thế giới chung quanh.
Đặc biệt, chương cuối “Sự can đảm và sự siêu việt” là một điểm sáng rực rỡ. Tillich giới thiệu khái niệm “can đảm chấp nhận sự chấp nhận,” nơi con người tìm thấy sức mạnh để đối diện với phi hữu thể qua đức tin vào một Thiên Chúa vượt trên mọi khái niệm hữu hạn. Lời văn của tác giả ở đây vừa sâu sắc vừa tràn đầy hy vọng, như một bài ca về sự giải phóng của tâm hồn khi con người dám tin vào tình yêu và sự chấp nhận vô điều kiện từ Đấng Siêu Việt.
Đọc Can đảm là, tôi cảm nhận được một hành trình đầy cảm hứng, nơi Tillich không chỉ phân tích mà còn truyền động lực để tôi dám đối diện với những nỗi sợ sâu kín và sống một cách trọn vẹn hơn. Giọng văn của tác giả, dù mang tính triết học, lại rất sống động, như một người bạn đồng hành, vừa thách thức vừa nâng đỡ. Với sự kết hợp giữa triết lý sâu sắc và tinh thần tràn đầy hy vọng, Tillich mời gọi mỗi người chúng ta dấn bước, không ngại ngần, để khẳng định sự tồn tại của mình trong tình yêu và sự siêu việt.
Tóm lại, Can đảm là là một món quà quý giá cho bất kỳ ai đang vật lộn trong nghi ngờ hoặc khô cằn đức tin. Nó vững vàng dẫn ta qua khổ đau, cho đến nơi ta thấy: can đảm không ngoài kia, mà ngay trong lòng mình – trong sự chấp nhận và tin tưởng sâu sắc nơi Đấng là Tồn Tại Tự Hữu./.
M.Mad
